Nijedan novinar ne bi trebao ostati ravnodušan na izbor Donalda J. Trampa za 47. predsjednika Sjedinjenih Država. Njegov odnos prema novinarstvu i pristup vršenju vlasti imaće globalne posljedice. Više nego ikad prije, u Evropi i svuda u svijetu, profesija mora čvrsto stati u odbranu snažne štampe koja može slobodno izvještavati o činjenicama i bezbjedno polagati odgovornost. Evropska federacija novinara (EFJ) i njene podružnice pridružuju se svima onima koji su posvećeni odbrani novinarstva kao kamena temeljca demokratije.
Donald J. Tramp pozvao je da se novinari zatvaraju i prisiljavaju jer nisu otkrili svoje izvore. Prije nedjelju dana, na jednom od svojih skupova, maštao je o masovnom strijeljanju novinara. I neposredno nakon njegovog izbora, Elon Mask, vlasnik društvene mreže X, koji je bio aktivan u američkoj politici kao glasni i finansijski podržavalac Donalda J. Trampa, rekao je da su naslijeđeni mediji mrtvi, tvrdeći da je „većina naslijeđenih medija lagala nemilosrdno prema javnosti”.
“Ove nečuvene optužbe samo su dio dragih “alternativnih činjenica” gospodina Trampa.” Ovo je čista dezinformacija”, rekla je predsjednica EFJ Maja Sever. “Kao nestranačka, neprofitna profesionalna organizacija, naša je dužnost da branimo prava građana na pristup besplatnim, nezavisnim i vjerodostojnim informacijama. Neprijateljska retorika Donalda Trampa prema novinarima i medijima ne smije potaknuti evropske vlade da odustane od svojih obaveza da osiguraju sigurnost novinara i da stvaraju povoljno okruženje za slobodu izražavanja, uključujući slobodu medija.”
Trampova anti-press retorika već je navela mnoge njegove obožavatelje, širom svijeta i u Evropi, da uzvrate medijima. S povratkom Donalda J. Trampa u Bijelu kuću, oni će se osjećati još više ovlaštenim da maltretiraju štampu.
“G. Trumpova pobjeda nije samo izazov za američko, već i evropsko novinarstvo”, potvrdio je generalni sekretar EFJ Ricardo Gutiérrez. “Najviše zabrinjavajući element, u mojim očima, dosluh je između predsjednice najveće svjetske sile i najbogatijeg čovjeka na svijetu, Elone Mask, koja ima zastrašujuću sposobnost da kontroliše javno mnjenje putem društvenih mreža. Pojavljuje se kao posebno uticajan politički akter ekstremne desnice. Sada je hitno da Evropska unija (EU), kao regionalna sila, reguliše dominaciju američke i azijske velike tehnologije, Zakonom o digitalnim tržištima EU (DMA) i Zakonom o digitalnim uslugama EU (DSA). EU također mora razviti tehnološku politiku usmjerenu na stratešku autonomiju Evrope. Bez zaštitnog tehnološkog okruženja, evropsko novinarstvo je osuđeno na marginalizaciju i nevidljivost”.
“Evropska unija više ne može jednostavno tražiti od velikih tehnoloških kompanija da procijene sistemski rizik koji proizlazi iz korištenja njihovih usluga”, dodala je direktorica EFJ Renate Schroeder. „EU bi trebala razmotriti tehnološke divove i programere generativne umjetne inteligencije kao potencijalne visokorizične aktere protiv demokratijei poduzeti potrebne radnje za zaštitu javnog interesa. Bez sporazuma o pravičnoj naknadi i autorskim pravima, novinari i nezavisni mediji neće opstati. Veoma smo zabrinuti da će dalja koncentracija u sektoru vještačke inteligencije imati razoran uticaj na novinarstvo.”
Izvor: EFJ
Fotografija: Jim Watson / AFP
