Vodeće međunarodne i regionalne organizacije za slobodu medija uputile su hitan apel albanskim vlastima da odmah sprovedu sudsku presudu koja štiti novinarski rad Focus Media Group, u okviru koje posluju News24, BalkanWeb, Panorama, Gazeta Shqiptare i drugi povezani mediji.

Apel, upućen Ministarstvu unutrašnjih poslova, Ministarstvu ekonomije, kulture i inovacija, Ministarstvu pravde, Državnoj policiji, Službi izvršitelja, Audiovizuelnoj medijskoj agenciji (AMA) i Ombudsmanu, uslijedio je nakon što je Osnovni sud opšte nadležnosti u Tirani 12. avgusta 2025. delimično usvojio zahtijev kompanije za privremenim mjerama, naloživši vraćanje novinarima pristupa njihovoj profesionalnoj opremi i radnim materijalima nakon spora oko iseljenja.

Pismo prenosimo u cjelosti:

Poštovani ministri i zvaničnici,

Mi, dolepotpisane organizacije za slobodu medija i regionalna udruženja novinara, izražavamo duboku zabrinutost zbog nesprovođenja sudskih odluka i nastavka opstrukcija novinarskog rada u prostorijama Focus Media Group u Tirani, u okviru koje posluju News24, BalkanWeb, Panorama, Gazeta Shqiptare i drugi povezani mediji.

Zabrinjava nas što, uprkos jasnoj presudi Osnovnog suda opšte nadležnosti u Tirani od 12. avgusta 2025. – kojom je djelimično usvojen zahtijev Focus Media Group i Panorama Group za hitnim privremenim mjerama radi vraćanja pristupa novinarskoj opremi i radnim materijalima – ta naredba još uvijek nije sprovedena. Novinarima je i dalje ograničen pristup zgradi kako bi preuzeli svoje radne materijale, a prijavljeno je da vojna policija i državna kompanija KAYO aktivno blokiraju izvršenje sudske odluke.

Sud je ispravno utvrdio da su ograničenja nametnuta tokom izvršenja iseljenja – uključujući blokiran pristup prostorijama, isključenje električne energije i uklanjanje opreme iz redakcije – bila nesrazmjerna. Takođe je zaključeno da se ovakvi sporovi moraju rješavati na način koji minimalizuje zadiranje u slobodu izražavanja i prava novinara, u skladu sa međunarodnom obavezom države da štiti slobodu izražavanja. Iako se sud nije izjašnjavao o suštini imovinskog spora – koji je i dalje u nadležnosti upravnih sudova – pozdravljamo to što je u fokusu bio uticaj intervencije na sposobnost novinara da rade, kao i nalaz da je način na koji je iseljenje sprovedeno suprotan albanskom Ustavu i članu 10. Evropske konvencije o ljudskim pravima.

Međutim, zabrinjavajuće je što obavezujuća sudska odluka da se u roku od 48 sati popiše i obezbijedi ili vrati sva profesionalna oprema i materijali – i dalje nije sprovedena. Ovo kontinuirano i očigledno nepoštovanje sudske odluke podriva vladavinu prava i postavlja opasan presjedan za slobodu medija i pravni poredak u Albaniji.

Stoga hitno pozivamo nadležne državne organe da:

• Odmah i u potpunosti sprovedu odluku Osnovnog suda opšte nadležnosti u Tirani od 12. avgusta, obezbjeđujući nesmetan pristup novinarima njihovoj opremi i materijalima;
• Prekinu sve aktivnosti koje narušavaju novinarske slobode, uključujući zahtijeve da novinari predaju svoje elektronske uređaje kako bi mogli da uđu u zgradu i preuzmu stvari, što ugrožava poverljivost izvora;
• Obezbijede odgovornost svih državnih i drugih aktera koji aktivno ometaju zakonito izvršenje sudske odluke;
• Poštuju međunarodne obaveze Albanije u zaštiti slobode izražavanja i prava novinara, kao dio procesa pristupanja EU;
• Vode transparentan dijalog sa medijskim kućama i predstavnicima kako bi se izbjegla dalja eskalacija i obezbijedilo poštovanje zakonskih obaveza.

Napominjemo da je News24 privremeno nastavio emitovanje iz privremenih prostorija (restorana), ali to ne može zamijeniti punu obnovu normalnog rada redakcije sa svom profesionalnom opremom i materijalima.

Bez obzira na širi imovinski spor, korišćenje državne sile za nastavak blokiranja rada medija bez sudskog naloga ili poštovanja zakonskih procedura nespojivo je sa demokratskim obavezama Albanije i težnjama ka integraciji u EU i šalje zabrinjavajuću poruku.

Izražavamo i solidarnost sa predsednikom Udruženja novinara Albanije Isom Myzyrajem, članom Osmanom Stafom, kao i sa drugim braniteljima slobode medija i organizacijama koje su na meti zbog podrške redakcijama Focus Media Group i Panorama Group.

Naše organizacije, koje su i ranije izdavale zajedničko saopštenje o ovom pitanju, ostaju spremne da podrže konstruktivan dijalog i nastaviće da pružaju podršku slobodnom obavljanju novinarstva u Albaniji. Pozivamo nadležne vlasti da brzo i odgovorno riješe ovu situaciju u skladu sa domaćim i međunarodnim standardima.

Nastavićemo pažljivo da pratimo situaciju i radujemo se vašim pojedinačnim odgovorima.

Potpisnici:

International Press Institute (IPI)
European Federation of Journalists (EFJ)
Free Press Unlimited (FPU)
Reporters Without Borders (RSF)
Osservatorio Balcani Caucaso Transeuropa (OBCT)
European Centre for Press and Media Freedom (ECPMF)
SafeJournalists Network
Udruženje novinara Bosne i Hercegovine
Udruženje novinara Kosova
Udruženje novinara Makedonije
Hrvatsko novinarsko društvo
Nezavisno udruženje novinara Srbije (NUNS)
Sindikat medija Crne Gore

Izvor: IJAS

Fotografija: Canva