Novinarske i medijske organizacije iz Srbije i regiona najoštrije osuđuju kontinuirane napade na novinare/ke i medijske radnike/ce tokom izvještavanja sa događaja od javnog značaja i brutalne napade od strane pripadnika policije. Ove organizacije zahtijevaju od policije i svih građana da prestanu da napadaju, prijete i zastrašuju novinare/ke i medijske radnike/ce i da im omoguće normalne uslove za rad.

Tokom sinoćnih demonstracija zabilježeno je deset ozbiljnih incidenata – od fizičkih napada i vrijeđanja, do i uništavanja opreme. Napadi su dolazili i od građana/ki i od pripadnika policije, koji ne samo da nisu spriječili nasilje, već su ga u većem broju slučajevima i sami počinili.

Crvena linija je odavno prijeđena. Šta je sljedeće?

Novinarka Kompasa Danica Ilić snimala je predsednika Vučića dok se obraćao svojim pristalicama ispred stranačkih prostorija na opštini Savski venac u Beogradu kada su je pristalice SNS počele da je vrijeđaju i ponižavaju, iako je na sebi imala prsluk sa vidno obilježenim natpisom PRESS. Sve to se dešavalo na pet metara od predsjednika, a kada je novinarka pokušala da uzme izjavu od njega, muškarci koji su ga okruživali oteli su joj telefon. Ono što dodatno zabrinjava jeste reakcija policije — umjesto pomoći, savetovali su joj da se „privikne na situaciju”. Novinarka je slučaj prijavila nadležnim institucijama.

Foreporter Gavrilo Andrić ponovo je napadnut sinoć, iako je stajao sa strane u novinarskom prsluku, udaljeni neki 100 metara od građana i u grupi sa drugim novinarima/kama, sa vidno istaknutom press karticom, kada ga je policajac, koji je prolazio pored njega, udario pendrekom po kacigi i oborio ga na zemlju.

Novinar portala 192 Nikola Bilić pretučen je u Novom Sadu, a Žarko Bogosavljević sa portala Razglas udaren je palicom po glavi. Spasila ga je kaciga koju je nosio.

Mete nasilja sinoć su bile i novinarke Zoomera i Mašine. Teodoru Šulj i Anu Milosavljević su odgurivali policajci u centru Beograda ne dopuštajući im da snimaju intervenciju nad građaninom koji je ležao na zemlji. Policajac je Teodori čak uhvatio i odgurnuo telefon. Marina Nenadović je pogođena kamenom i komadima pirotehničkih sredstava u nogu dok je izvještavala sa protesta u Novom Sadu, u trenutku intervencije policajac je novinarku uhvatio za ruku i odgurnuo, iako je na sebi imala pres prsluk i vidljivu legitimaciju.

Fotoreporter i student sa Prirodno-matematičkog fakulteta koji izveštava za više studentskih medija, napadnut je od strane policajaca jer je snimio inspektora kako prekoračuje svoja ovlašćenja, maltretira i vuče devojku za kosu. Kada su ga vidjeli kako snima, policajci su ga uhvatili, udarali, te mu oduzeli karticu koja se nalazila u fotoaparatu i zatim je slomili.

Još jedan napad policije zabilježen je prema studentu–reporteru Pulsa generacije. Dok je snimao napad policajaca na učesnicu protesta, žandarm mu je najprije palicom ozbiljno oštetio snimateljsku opremu, a zatim ga udario u potiljak. Reporter je nastavio da snima, nakon čega mu s leđa prilazi drugi policajac koji je pokušao da mu izbije telefon iz ruke. U drugom pokušaju u tome uspijeva,  telefon pada na pod, a policajac ga potom gazi.

Tokom izvještavanja sa protesta na Novom Beogradu i Zemunu, novinara “Mašine” Marka Miletića su u  više navrata pripadnici Žandarmerije odgurivali štitovima, iako je bio vidno obilježen kao novinar.

Sinoćni događaji predstavljaju kulminaciju nasilja nad novinarima/kama na koje medijska udruženja ukazuju posljednjih meseci, skoro iz dana u dan. U posljednjih nekoliko mjeseci raste broj napada na novinare/ke od strane pripadnika policije, kao i nedostatak reakcije na napade koji se dešavaju u prisustvu samih policajaca. U prethodnoj noći čak šest od deset slučajeva napada učinjeni su od strane pripadnika policije. Umjesto da štite novinare/ke i obezbede njihov rad, organi zaduženi za zaštitu postaju direktni počinioci nasilja, ignorišući svoje zakonske obaveze. Uprkos tome, od policije i javnog tuzilaštva trazimo da hitno procesuiraju i riješe sve napade i prijetnje novinarima/kama, bez obzira na to ko je te napade izvršio. MUP mora da pokrene i riješi sve slučajeve zloupotrebe položaja i prekoračenja ovlašćenja svojih pripadnika.

Novinarska i medijska udruženja podsjećaju da je još 2016. godine potpisan Sporazum o saradnji sa Republičkim javnim tužilaštvom i Ministarstvom unutrašnjih poslova, čiji je osnovni cilj bio obezbjeđivanje višeg stepena zaštite novinara/ki i medijskih radnika/ca. Taj dokument, kao i rad Stalne radne grupe za bezbjednost novinara koja je formirana na osnovu njega, trebalo je da garantuju da će država reagovati odlučno i bez odlaganja na svaki napad, pretnju ili pritisak na novinare/ke. Međutim, u situaciji u kojoj gotovo svakodnevno svedočimo brutalnim i neopravdanim postupcima policije prema novinarima/kama na ulicama, postaje očigledno da se institucije koje su se same obavezale na zaštitu sada otvoreno oglušuju o sopstvena obećanja i zakone ove države. U takvim okolnostima, postavlja se pitanje svrsishodnosti daljeg postojanja Stalne radne grupe, jer i onaj minimum koji je urađen tokom proteklih devet godina biva obesmišljeno pred očima javnosti i samih novinara/ki i medijskih radnika/ca.

Ministarstvo unutrašnjih poslova danas je nastavilo sa namjernim ignorisanjem pojedinih medija. Iako je ministar Ivica Dačić sinoć najavio konferenciju za medije, današnjem događaju u Palati Srbija, koji je MUP organizovao, nisu prisustvovali svi mediji, a televiziji N1 nije dozvoljeno prisustvo. Prema navodima N1, odluka o njihovom isključivanju potekla je iz kabineta ministra policije. Redakcija N1 je obaviještena da iz kabineta ministra stiže odluka da se ne organizuje konferencija, već zatvoreni brifing za nekoliko odabranih medija. Takva praksa predstavlja otvorenu diskriminaciju medija, što je jasno zabranjeno Zakonom o javnom informisanju i medijima. Sve ovo ukazuje da policija ne postupa transparentno i da namjerno sprečava da određene informacije dospeju u javnost.

Državne institucije, a prije svega policija, moraju da prepoznaju novinare/ke kao nezaobilaznu kariku u očuvanju demokratije i ljudskih prava, te da obezbijede odgovarajuću zaštitu kako bi se spriječile dalje eskalacije nasilja prema novinarima/kama.

Potpisnici:

Koalicija za slobodu medija: Asocijacija medija, Asocijacija onlajn medija (AOM), Nezavisno društvo novinara Vojvodine (NDNV), Nezavisno udruženje novinara Srbije (NUNS), Poslovno udruženje Asocijacija lokalnih i nezavisnih medija „Lokal Pres“, Slavko Ćuruvija fondacija i GS KUM Nezavisnost

Udruženje novinara Srbije (UNS)

Asocijacija nezavisnih elektronskih medija (ANEM)

SafeJournalists mreža: Hrvatsko novinarsko društvo, Nezavisno udruženje novinara Srbije, Sindikat medija Crne Gore,Udruženje novinara Kosova, Udruženje novinara Makedonije, Udruženje BH novinari

Izvor: IJAS

Fotografija: Canva