SafeJournalists mreža i partnerske organizacije Media Freedom Rapid Response osuđuju tužbe sutkinje Dušanke Đorđević i njenog supruga protiv Mreže za istraživanje kriminala i korupcije (KRIK), glavnog urednika Stevana Dojčinovića i novinarke Bojane Pavlović. SafeJournalists i Media Freedom Rapid Response te pravne radnje smatraju strateškim tužbama protiv učešća javnosti (SLAPP), sa ciljem da ućutka KRIK zbog svog istraživačkog rada. SLAPP-ovi su zlonamerne pravne radnje koje se preduzimaju kao sredstvo uznemiravanja ili zastrašivanja novinara, medijskih kuća i drugih čuvara javnog interesa.
Tužbe su uslijedile nakon što je KRIK 24. januara 2024. godine objavio profil sutkinje Dušanke Đorđević i profil njenog supruga u bazi podataka „Prosudi ko sudi”. Pokrenuta 2021. godine, ova baza podataka predstavlja javni izvor za praćenje informacija o srpskom pravosuđu. Nakon što je baza ažurirana podacima o sutkinji Đorđević i njenom suprugu, KRIK je 13. maja 2024. godine obaviješten o tužbama za povredu zaštite podataka. Jedna tužba je krivična, zasnovana na Krivičnom zakoniku, a druga je građanska, na osnovu Zakona o obligacionim odnosima.
Građanskom tužbom, sutkinja i njen suprug traže od suda da presudi da su njihova prava na privatnost povrijeđena, da se uklone njihovi podaci iz baze podataka i da se izda zabrana da KRIK ponovo objavi iste podatke na svojoj veb stranici, uključujući i podatke o presudama. Ako to ne bude urađeno, KRIK može biti kažnjen sa 100 € za svaki dan neuklanjanja sadržaja. Tužioci takođe traže odštetu od oko 6.500 evra, kao i pokriće njihovih sudskih troškova. Tužioci su podneli i privatnu krivičnu tužbu kojom se mediji i novinari terete da su počinili krivično delo neovlašćeno prikupljanje podataka o ličnosti. Oni su zatražili od suda da proglasi krivim medij i novinare i osudi ih na po 10 mjeseci zatvora. Traže i da se novinarima zabrani da se bave profesijom na dvije godine. Ovi nesrazmjerni zahtjevi predstavljaju ozbiljan pokušaj da se ućutka KRIK-ov istraživački rad od javnog interesa.
Kako navode iz KRIK-a, uključivanje profila sutkinje Đorđević i njenog supruga, advokata koji je takođe zaposlen u Ministarstvu finansija Srbije, u bazu podataka, bio je deo procesa koji ima za cilj povećanje transparentnosti pravosudnog sistema. KRIK je kontaktirao sutkinju, ali je ona odbila da odgovara na njihova pitanja.
Pozivamo sudije da se uzdrže od zlonamjernih tužbi, jer takva praksa ima opasno zastrašujuće dejstvo na novinare i medije u Srbiji.
Pozivamo Vladu Srbije da što ple implementira anti-SLAPP direktivu EU i uključi odredbe za domaće slučajeve kako bi se spriječili takvi pravni napadi u budućnosti. Zakonodavci bi takođe trebalo da uzmu u obzir Preporuku Saveta Evrope, koja postavlja čvrste standarde koje države članice moraju da ispune kako bi obezbedile poštovanje svojih obaveza u vezi sa ljudskim pravima prilikom uvođenja domaćeg zakonodavstva protiv SLAPP-a.
Potpisnice:
The Media Freedom Rapid Response
Evropska federacija novinara (EFJ)
OBC Transeuropa
Free Press Unlimited (FPU)
Međunarodni institut za štampu (IPI)
ARTICLE 19
SafeJournalists Mreža
Udruženje novinara Kosova
Udruženje novinara Makedonije
Udruženje BH novinari
Hrvatsko novinarsko društvo
Nezavisno udruženje novinara Srbije
Sindikat medija Crne Gore
Izvor: IJAS
Izvor naslovne fotografije: N1
